عکس: نسیم اعتمادی
راه پرداخت/ دومین پنل از دومین رویداد نهم ژانویه با محوریت «بلاکچین و وب ۳؛ همه تحولات سال ۲۰۲۲» با حضور زهیر سیفعلی مدیرعامل اکسیر، جواد بهره مدیرعامل مکس‌دیجیتال، مصطفی قمری مدیرعامل بینوست، محمد قاسمی مدیرعامل مزدکس، هاجر سیفی‌نژاد مدیرعامل آرتانیوم و سید بردیا احمدنیا مدیرعامل والکس با مدیریت رضا جمیلی سردبیر هفته‌نامه «کارنگ» برگزار شد.
زهیر سیفعلی، مدیرعامل «اکسیر» در ابتدای این پنل درباره تحولات بلاکچین در سال ۲۰۲۲ و آینده آن گفت: «بازار رمزارز و کوین‌های مختلف در جهان یک بازار نوپا و کوچک است. هر روز افراد جدیدی وارد این بازار می‌شوند و فعالیت خود را شروع می‌کنند که از دید من این بازار همیشه یک بازار تازه است.»
او جنگ روسیه و اوکراین و قرار گرفتن مالکیت توییتر برعهده ایلان ماسک را از مهم‌ترین اتفاقات تأثیرگذار بر این صنعت در سال ۲۰۲۲ دانست و بیان کرد: «هر فردی که در زمینه رمزارز در حال فعالیت است، با یک تحقیق کوچک می‌تواند بفهمد که در سال ۲۰۲۲ چه بر بازار گذشته است.»
او درباره آینده بازار رمزارز در ایران گفت: «نوع همکاری و روابط ما به‌عنوان فعالان این صنعت با نهادهای مختلف در این زمینه حائز اهمیت است. در خیلی از موارد نهادهای مختلف فعالیت خود را با ما همسو نمیدانند و این نگاه را دارند که بازار اقتصاد ایران را از بین برده‌ایم و باعث شده‌ایم سرمایه‌های مردم از بین برود. بنابراین، مهم‌ترین موضوع درباره آینده بازار رمزارز در ایران این است که نگاه نهادها و سیاستمداران به این صنعت تغییر کند.»
سیفعلی ادامه داد: «فعالان حوزه رمزارز هنوز چگونگی تعاملات خود با فتا، قوه قضائیه و سایر نهادهای نظارتی را نمیدانند. این در حالی است که دغدغه ما با دغدغه آنها مبنی بر حفظ سرمایه کسانی که وارد این بازار می‌شوند، اما در دام سودجویان می‌افتند، یکی است.»
جواد بهره، رئیس هیئت‌مدیره «بیت‌مکس» نیز درباره نقاط مثبت و منفی سال ۲۰۲۲ گفت: «۲۰۲۲ سالی پر از فرازونشیب برای بازار رمزارز بود. اعلام ورشکستگی صرافی بزرگ اف‌تی‌ایکس از جمله مهم‌ترین اتفاقات تأثیرگذار بر این صنعت بود و از دیگر اتفاقات، سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری شرکت‌ها در سال ۲۰۲۲ بود که این سرمایه‌گذاری تقریباً مشابه سال قبل بود و نشان داد شرکت‌های سرمایه‌گذاری به بازار خوش‌بین هستند.»
او ادامه داد: «سرمایه‌گذاری شرکت‌ها یک ساختار دارد و مشتریان بازار رمزارز باید این ساختار را شناسایی کنند و براساس آن عمل کنند.»
مصطفی قمری، مدیرعامل بینوست در مورد پیشی‌بینی این حوزه در آینده گفت: «آینده قابل پیش‌بینی نیست. مخاطب فناوری‌ها و بیزینس‌هایی که ساخته می‌شوند نه من هستم و نه دیگران؛ بلکه نسل بعدی است. به‌صورت کلی نگاه اشتباهی است که کسی با متر و معیار خودش مثلاً NFT را بررسی کند، چون این برای مخاطب دیگری است. این داستان‌ها برای برخی قابل درک نیست. من به‌عنوان اینوستور برای این فناوری که هر روز پیشرفت می‌کند، یک چیز می‌گویم و آن اینکه همه چیز را با متر و معیار خودمان نسنجیم، چون این برای مخاطب دیگری است.»
او ادامه داد: «من پارامترهای شخصی خودم را دارم و روی این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنم. هر فردی براساس ذهنیت خودش سرمایه‌گذاری می‌کند. اینکه در آینده چه رخ خواهد داد را نمی‌توان گفت. فقط می‌توان گفت اتفاق‌های گوناگونی می‌افتد و من باید بگویم سوار کدام قایق می‌شوم. آینده را قرار است ما بسازیم و بر اساس جهان‌بینی خودمان، می‌توانیم آن را بسازیم. فناوری راه خودش را پیدا می‌کند. مهم این است که ما می‌خواهیم سوار این قایق بشویم یا نه.»
قاسمی مدیرعامل مزدکس نیز اعلام کرد از سال ۱۳۹۵ در چنین رویدادهایی دغدغه این را داشتیم که این چگونه این حوزه را بدون رگولاتور جلو ببریم. حجم بازار در آن سال ۸۰ میلیارد دلار برآورد شده بود و موضوع ماینینگ بسیار داغ بود. این ترند تا سال گذشته جلو آمد و ثابت شد که برای ادامه به بلوغ نیاز داریم. سال ۲۰۲۱ بود که گارتنر دیفای را ترند اعلام کرد؛ اما سال بعد نوشت که ترند سیدیفای است.
او ادامه داد: «ثابت شده که نمی‌توان فقط در محیط غیرمتمرکز اقتصاد را شکل داد. هر اقتصاد برای توسعه به تجربه بشری، دارایی‌های مشهود و.. در کنار بلاکچین و توکن‌ها نیاز دارد. مزدکس هم مانند سراسر دنیا همین مسیر را پیش گرفته و به دنبال تبدیل دارایی‌های بازار واقعی در فضا بلاکچین است. رمزریال و روبل دیجیتال هم نمونه‌ای این مواردند که هم دیجیتال شده‌اند و هم پشتوانه‌ای در بازار دارند.»
قمری در پاسخ به این سؤال که دیفای (DeFi) و سیدیفای (Seedify) چه تأثیری بر اقتصاد خواهند داشت، گفت: «در این بحث اگر بخواهیم صحبت کنیم، من دیدگاهی ندارم که اساساً رقابتی بین آنها سر گرفته یا نه. بحث را در آینده باید دید. به نظر من رگولیشن این فضا خودش کارش را انجام می‌دهد.»
او ادامه داد: «ذهنیت من این است که سیدیفای مزیت زیادی دارد و نسبت به خدمات سنترال یک دنیای متفاوت است و فکر می‌کنم دو تا رشد می‌کند، ولی من پولم را در قایق دیفای می‌گذارم و ترجیحم این است که دیفای رشد کند.»
قمری گفت: «اگر اقتصاد دنیا را به ارکستر موسیقی تشبیه کنیم، هر کشوری یک موزیسین است و یک سازی دست گرفته، ولی ما تماشاچی هستیم که پاپ‌کورن می‌‌‌خوریم.»
او تأکید کرد: «دیفای و سیدیفای هر دو اقتصاد جهان را دگرگون می‌کنند و اگر از هر کدام استفاده کنیم، یعنی ما هم سازی خواهیم داشت که بتوانیم در این ارکستر حضور داشته باشیم و کسی نمی‌تواند آن ساز را از ما بگیرد.»
زهیر سیفعلی، مدیرعامل اکسیر در مورد بلاکچین و وب ۳ و تحولاتی که می‌تواند در سال ۲۰۳۳ ایجاد کند، گفت: «آینده به خودی خود رقم خواهد خورد؛ بدون اینکه ما در آن دخل‌وتصرفی داشته باشیم. نظر من این است که بلاکچین‌های جدید که سرعت و امنیت را تأمین کنند، می‌توانند نقش بسزایی در سال ۲۰۲۳ و ترغیب مردم به سرمایه‌گذاری در این بازار و بالا بردن این بازار داشته باشند.»
جواد بهره، رئیس هیئت‌مدیره «بیت‌مکس» در پاسخ به این سؤال که در سال ۲۰۲۳ باید در این حوزه منتظر چه چیزی باشیم، گفت: «معمولاً کسانی برنده هستند که در این رکود روی زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به نظر من سال ۲۰۲۳ سالی است که باید توجه کنیم چه پروژه‌هایی قرار است با وب ۲ و زندگی واقعی ما گره بخورد.»
او ادامه داد: «حتماً در بحث NFT اتفاق‌های خوبی رخ خواهد داد. آینده را ما رقم نمی‌زنیم، ولی می‌توانیم براساس ترندهایی که پول به سمت آنها می‌رود، پیش‌بینی کنیم. به اعتقاد من در این سال در بخش فناوری بلاکچین پروژه‌های خوبی می‌توانیم پیدا کنیم.»
سید بردیا احمدنیا مدیرعامل والکس اعلام کرد مواقع ریزش بازار، بهترین زمان ساختاردهی شرکت‌ها و حاکمیت است: «اواخر زمستان صحبت از ورود بیت‌کوین به کانال صدهزار دلاری بود؛ اما بیت‌کوین در شیب نزولی قرار گرفت این اتفاق بسیار مهم است و بهترین زمان ورود بازیگران حوزه بلاکچین رمزارز برای ساختاردهی رگولاتوری است.» به گفته او، موضوع دیگری باید به آن توجه شود موضوع مدیریت ریسک هنگام سرمایه‌گذاری است. عمده مواقع بازیگران و سرمایه‌گذاران هنگام سرمایه‌گذاری به هزینه‌ای که متحمل می‌شوند توجهی نمی‌کنند و بعد از ریزش بازار به این ابعاد توجه می‌کنند. به همین دلیل او سال ۲۰۲۲ را گشایشی برای فعالان رمزارزی می‌داند: «سال ۲۰۲۲ سرمایه‌گذاران و فعالان حوزه متوجه شدند که فضا فقط سرمایه‌گذاری نیست و ابعاد مهم دیگری هم وجود دارد.»
او با اشاره به اهمیت ساختاردهی عنوان کرد: «اگر برای ساختاردهی دست‌به‌کار نشویم بازار در سال ۲۰۲۳ هم به منوال سال جاری خواهد بود. تازمانی که اعتماد در بازار نباشد افراد به بازار جذب نخواهند شد حتی اگر بیت‌کوین بالا برود.»
او در پایان صحبت‌هایش به موضوع دیفای اشاره کرد و گفت: «باید دیفای را به سیدیفای تبدیل کنیم و با این رویکرد چنین مباحث را غیرمتمرکز بدانیم و آنها را پیش ببریم. بلوغ هر موضوعی به بلوغ نیاز دارد و ما ابتدای اهیم هرچندکه سریع هم باشیم.»
هاجر سعیدی‌نژاد، مدیرعامل «آرتانیوم» در این پنل عنوان کرد: «هرچند امسال سال خرسی داشتیم و اتفاقات بدی برای صرافی‌ها رخ داد، اما واقعیت این است که در بحث وب ۳ اتفاق بدی رخ نداد؛ چراکه شاهد بودیم در سال ۲۰۲۲ حدود چهار میلیارد دلار بیشتر از سال گذشته سرمایه‌گذاری در این حوزه صورت گرفت و ۳۴۸ استارتاپ در این زمینه توانستند سرمایه جذب کنند و بیشتر این سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه NFT بوده است.»
او در ادامه بحث ترندهای جهانی را مطرح کرد و گفت: «از جمله مباحثی که در این حوزه وجود دارد در حال حاضر بحث واقعیت مجازی است. حتی شاهد بودیم استارتاپ‌هایی که در این حوزه روی امنیت فعال بودند نیز توجه بیشتر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کردند. از طرفی بسیاری از استارتاپ‌هایی که در این حوزه جذب سرمایه کردند، لزوماً در بحث خریدو فروش نبوده‌اند. به طور مثال لنز پروتکل به‌عنوان یک پلتفرم تولید محتوای آموزشی توانست جذب سرمایه کند.»
به گفته سعیدی‌نژاد، بیشتر سرمایه‌گذاری‌های آینده کریپتو‌بیس نیستند و بیشتر بر فضای وب ۳ شاهد توسعه سرمایه‌گذاری هستیم و در سال آینده مباحث واقعیت مجازی و اجاره NT ترندهای جدید روز هستند.