میثم کارگرآزاد مقطع کارشناسی خود را در رشته مکانیک در دانشگاه خواجه‌نصیر و مقطع کارشناسی ارشدش را در رشته MBA در دانشگاه امیرکبیر گذرانده است. کارگرآزاد در صنایع مختلفی، مدیریت محصول و فعالیت‌های پیرامون آن را تجربه کرده است.
پس از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار شده و تقریباً پنج سال در شرکت سولیکو به‌عنوان مدیر محصول و مدیر کسب‌وکار فعالیت می‌کرد. بعد از آن یک سال در یکی از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ گلرنگ مدیر محصول بود. مدتی هم در شرکت فرمند مسئولیت بخش معاملات را بر عهده داشت و در این بخش روی رشد محصول کار می‌کرد.
علاوه بر این تجربیات، او به حوزه تجارت الکترونیک و کسب‌وکارهای آنلاین علاقه‌مند بود و در مورد این حوزه‌ها مطالعه می‌کرد. کارگرآزاد که حالا بخشی از تیم صرافی آبان‌تتر است با تکیه بر همین تجربیات و مطالعات خود توانسته واحد محصول را در این شرکت راه‌اندازی کند.
شما در صنایع و شرکت‌های مختلفی مدیریت محصول را تجربه کرده‌اید و به‌خوبی با این مسئولیت آشنا هستید. از دید شما مدیریت محصول چیست و یک مدیر محصول چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟
در ابتدا باید اشاره کنم که منشاء بسیاری از ایده‌ها در صنایع مختلف، صنعت FMGC است. من به‌واسطه تجربیاتم شناخت کافی از این صنعت داشتم و این تجربیات را به صنعت آنلاین منتقل کردم. اما این دو صنعت با هم متفاوت هستند. در صنعت FMGC محصول بعد از تولید ثابت است و تغییر نمی‌کند.
اما در صنایع آنلاین، ابتدا محصول اولیه تولید می‌شود و سپس آن محصول به‌طور مداوم توسعه پیدا می‌کند و فیچر و ابزارهای جدید به آن افزوده می‌شود. به همین علت محصول صنایع آنلاین یک محصول زنده و مدام در حال تغییر است.
یک مدیر محصول مسئول محصول با ابعادی است که سهام‌داران و مدیرعامل مشخص می‌کنند. در استارتاپ‌ها، معمولاً بنیان‌گذاران مدیریت محصول را بر عهده می‌گیرند و پس از رشد محصول در بازار، این مسئولیت به مدیر محصول واگذار می‌شود تا نگهداری و توسعه محصول را عهده‌دار شود.
البته در کسب‌وکارهای جدید از جمله آنلاین‌ها، مدیریت محصول بر عهده یک نفر نیست و یک تیم مسئول این کار هستند. در این تیم افرادی با سمت‌های مختلف مثل طراح، آنالیزور و مدیر محصول در کنار هم قرار می‌گیرند و در نهایت یک محصول مناسب را برای کاربر طراحی و لانچ می‌کنند.
در تیم‌های مدیریت محصول بسیار حرفه‌ای، demonstrator یکی از افراد و بخش‌های جدایی‌ناپذیر تیم است. تیم محصول آبان‌تتر هم متشکل از سه مدیر محصول، یک طراح محصول و یک تحلیلگر و… داده است. خودم هم به‌عنوان لیدر تیم در کنار اعضا هستم.
مدیر محصولی که فقط کارها را پیگیری می‌کند و هر کاری را که به او محول شود، انجام دهد، مدیر محصول بدی است. مدیر محصول حرفه‌ای مبلغ و جلودار است. چنین مدیری ایده دارد، تحقیق می‌کند و محصول را توسعه می‌دهد. این مدیر محصول حرفه‌ای به بینش نیاز دارد و این بینش را از دو طریق، تاپ داون و باتم آپ، به دست می‌آورد.
تاپ داون مأموریت‌ها، استراتژی‌ها و چشم‌اندازهای یک شرکت است که به استراتژی‌ها و اهداف محصول تبدیل می‌شوند. مدیر محصول در وهله اول ابعاد یک محصول را باز می‌کند و بعد آن را برای لانچ‌شدن آماده می‌کند و بینشی که از طریق باتم آپ به وجود می‌آید، درواقع از کاربر، تحقیقات و تحلیل داده گرفته می‌شود.
در مجموع مدیر محصول با بررسی اطلاعات به‌دست‌آمده از سطوح بالایی شرکت و لایه پایینی، بینش‌هایی به دست می‌آورد. این بینش‌ها به اهدافی تبدیل می‌شوند که مدیر محصول باید آنها در بازه مشخصی به انجام برساند.
به همین علت، مدیر محصول از دید من حلال مشکلات است. یعنی مهم‌ترین کار مدیر محصول این است که بتواند هر مشکلی را حل کند.
به‌طور خاص در صنعت کریپتو مدیر محصول چه وظایفی بر عهده دارد؟ چه تفاوت‌هایی بین مدیریت محصول در صنایع دیگر و صنعت کریپتو وجود دارد؟ آیا مدیریت محصول با چالش‌های خاصی در صنعت کریپتو مواجه است؟
به نظر من صنایع های‌تک دغدغه‌های مشابهی دارند. در مقایسه با سایر صنایع، مدیر محصول در صنعت کریپتو نه‌تنها با فناوری‌های قدیمی‌تر سروکله می‌زند، بلکه با فناوری جدیدی به نام بلاکچین مواجه است. فناوری بلاکچین پیچیده و جدید است و هنوز آشنایی چندانی با این حوزه وجود ندارد و مدیر محصول باتجربه به‌سختی پیدا می‌شود.
چون صرافی و شرکت‌های بزرگ حوزه بلاکچین نهایتاً سه یا چهار سال از عمرشان می‌گذرد. تفاوت مدیریت محصول در این حوزه با سایر حوزه‌ها این است که مدیر محصول باید متخصص این حوزه شود و کاملاً آن مدل کسب‌وکاری را بشناسد. من به اعضای تیمم توصیه می‌کنم مانند یک تریدر بازار را بررسی کنند، با فعالان حوزه صحبت کنند و دغدغه‌های آنها را بشناسند، مفاهیم بلاکچین و زبان سالیدیتی را تا حدودی بلد باشند تا ادبیات این مدل کسب‌وکاری را کامل درک کنند.
واقعیت این است که فرق مدیریت محصول در کسب‌وکارهای بلاکچینی با سایر کسب‌وکارهای آنلاین در پیچیدگی محصول است و اینکه خود محصول آنلاین روی شبکه‌های بلاکچین کار می‌کند و شاخص‌های خودش را دارد. به نظر من تفاوت مدیریت محصول در صنایع مختلف در ماهیت کار آنها نیست، اما پیچیدگی بازار این صنعت مدیر محصول را ملزوم می‌کند که در حوزه خود متخصص باشد.
با توجه به پیچیدگی‌های این صنعت پوزیشن جدیدی به نام Technical Product Manager یا مدیر محصول فنی در سازمان‌ها به وجود آمده است. مدیر محصول فنی ضمن آشنایی با تمام فناوری‌های این حوزه، مدیر محصول هم هست. در واقع مدیریت فنی محصول یک پوزیشن کاربردی است، چون هم به مسائل فنی و هم به محصول مسلط است. در برخی از صنایع مدیر محصول کافی و جوابگو نیست و باید مدیر فنی محصول کار را به عهده گیرد، یعنی کسی که کاملاً در آن حوزه متخصص باشد.
مدیر محصول در صنعت کریپتو نه‌تنها با فناوری‌های قدیمی‌تر سروکله می‌زند، بلکه با فناوری جدیدی به نام بلاکچین مواجه است
برخی معتقدند واحد مدیریت محصول هسته یک کسب‌وکار و با سایر واحدها در ارتباط است و به‌نوعی یک پل ارتباطی محسوب می‌شود. این ارتباط با سایر واحدها چگونه برقرار می‌شود؟ به‌عبارت‌دیگر واحد مدیریت محصول با هر بخش چه ارتباطی دارد؟
تیم مدیریت محصول با تمام واحدهایی که به محصول مرتبط هستند، در ارتباط است. این تیم بیشترین ارتباط را با واحد فنی دارد. برنامه‌های مارکتینگ در آبان‌تتر در صورت نیاز به تیم فنی، با کمک تیم مدیریت محصول پیاده‌سازی می‌شوند. به‌علاوه تیم مدیریت با تیم پشتیبانی مدام در ارتباط است و بازخوردهای مشتری را می‌گیرد.
بدین‌صورت که برای مشکلات کاربران راه‌حل و ایده طراحی می‌کند و تیم فنی آنها را اجرایی می‌سازد. آبان‌تتر هم مانند سایر شرکت‌های کریپتویی واحدی به نام واحد بلاکچین دارد که مشکلات بلاکچین، شبکه‌ها و کوین‌های جدید را پیگیری می‌کند.
ولی هاب و تصمیم‌گیرنده اصلی، تیم مدیریت محصول است، زیرا این تیم بیشترین ارتباط را با کاربران و بیشترین شناخت را از مأموریت‌ها و چشم‌اندازهای سازمان دارد. چون مدیر محصول از همه‌چیز اطلاع دارد، بهترین فرد برای تصمیم‌گیری است.
در مجموع هر اتفاقی که برای محصول می‌افتاد، ممکن است از سمت واحد مدیریت محصول یا واحدهای ذی‌ربط باشد. واحدی که مدیریت می‌کند درخواست‌ها به سمت کدام تیم برود، واحد محصول است، زیرا تمام ابعاد محصول را می‌شناسد.
راجع به تیم مدیریت محصول آبان‌تتر بیشتر توضیح دهید. پیش‌تر اشاره کردید که تیم محصول آبان‌تتر هم متشکل از سه مدیر محصول، یک طراح محصول، یک تحلیلگر داده و غیره است. هرکدام از این بخش‌ها چه‌کاری انجام می‌دهند؟
همان‌طور که گفتم تیم مدیریت محصول آبان‌تتر سه مدیر محصول دارد. یکی از این مدیران مالک محصول اصلی آبان‌تتر است. مدیر محصول دیگر MPD است که روی محصولات جدید مثل لینک پرداخت، وام و…کار می‌کند. دیگری هم مدیر محصول پلتفرم است. پلتفرم محصولی است که محصولات دیگر روی آن قرار گرفته‌اند، مانند پنلی که اپراتورها با آن کار می‌کنند، شبکه‌های بلاکچین، درگاه‌های پرداخت و احرازهای هوشمند.
هر محصولی که این سه مدیر محصول تعریف می‌کنند، باید تجسم یابد (Visualized شود). در این مرحله تیم طراحی محصول ما وارد عمل می‌شود و محصول را بر اساس سیستم دیزاین آبان‌تتر طراحی می‌کند. در کنار این، سندی هم برای تیم فنی آماده می‌شود که شامل فیچرها، مراحل و… است.
سپس نوبت به تحلیلگر داده می‌رسد. این تیم در رابطه با هر موضوعی داده‌های موجود در سازمان را برای تمام بخش‌ها آماده و تحلیل می‌کند تا از صحیح بودن مسیری که سازمان می‌پیماید، اطمینان حاصل کند. ترکیب این سه تیم و تبادل ایده و اندیشه بین آنها به بهترین اتفاق و کاهش نیاز به تغییر محصول پس از لانچ آن منجر می‌شود.
جدا از این، خود مدیر محصول هم وقتی می‌خواهد فیچری را لانچ کند، تحقیق می‌کند و بازخورد کاربران را می‌گیرد. به‌علاوه از تمام اتفاقات سندی تهیه می‌شود که من آن را بررسی می‌کنم و در صورت ابهام یا نقص، سند را به تیم برمی‌گردانم. وقتی سند کامل شد، آن را به تیم فنی ارائه می‌دهیم و تیم فنی در بازه‌ای مشخص آن سند را اجرا می‌کند.
در گام بعدی محصولی که توسط تیم فنی آماده شده، توسط ما تست می‌شود. اگر تمام فیچرها و عملکردهای آن محصول درست بود، ریلیز مشخص می‌شود و هماهنگی‌ها با تیم مارکتینگ، روابط عمومی و پشتیبانی انجام می‌شود.
پس از لانچ محصول، بازخورد کاربران را دریافت می‌کنیم. سپس نوبت به توسعه محصول می‌رسد. لازم به ذکر است که ما محصولات‌مان را به‌صورت MVP لانچ می‌کنیم تا از بازخوردهای اولیه آگاه شویم و سپس شروع به افزودن فیچرها و توسعه محصول می‌کنیم. اگر کاربران فیچر خاصی را نپسندیدند، در نسخه بعدی محصول این مسئله را لحاظ می‌کنیم و تغییر می‌دهیم.
فرق مدیریت محصول در کسب‌وکار بلاکچینی با سایر حوزه‌های آنلاین در پیچیدگی محصول است و اینکه خود محصول آنلاین روی شبکه‌های بلاکچین کار می‌کند و شاخص‌های خودش را دارد
گفتید ماهیت مدیریت محصول در صنایع مختلف یکسان و درواقع تفاوت در نوع محصول است که در صنعت بلاکچین این محصول بسیار پیچیده است. با توجه به شرایطی که در ایران داریم، مثل عدم رگولاتوری یا محدودیت‌های اینترنت، مدیریت چنین محصولی با چه چالش‌هایی مواجه است؟
بخشی از این مشکلات به خاطر شرایط ایران و محدودیت‌هاست. این مشکلات مار ا بسیار اذیت کرد، اما ما کارهایی انجام دادیم و توانستیم با این مشکلات مقابله کنیم. برای مثال تلاش کردیم برای هر بخشی مثل سرورها، شبکه بلاکچین یا درگاه‌ها چند تأمین‌کننده داشته باشیم که در زمان اختلال جایگزین کنیم. با این استراتژی توانستیم بسیاری از اتفاقات سال اخیر را به سلامت پشت سر بگذاریم. یکی دیگر از اقدامات ما داشتن یک تیم بلاکچین بسیار قوی است تا ریسک‌های بلاکچین را کم کنیم.
جدای از آن ما برنامه مانیتورینگ را ایجاد کردیم تا تمام اتفاقات را به‌صورت آنی رصد کنیم و اگر اتفاق غیرمعمولی بیفتد، خود سیستم به ما اعلام می‌کند. علاوه بر این، تیم اوپریشن را هم راه‌اندازی کردیم که وظیفه آن نظارت بر شبکه‌ها و اوپریشن این محصول است. با توجه به اینکه در تیم محصول برای واریز و برداشت بیشترین شبکه بلاکچین را داریم و تقریباً جزء صرافی‌هایی هستیم که بیشترین کوین را دارند، دغدغه‌های اوپریشن بسیاری داریم.
ما در ایران زندگی می‌کنیم و با در نظر گرفتن اینکه قانون خاصی در این حوزه وجود ندارد، سعی کرده‌ایم همیشه آنلاین و آماده باشیم و هر اتفاقی که افتاد، سریعاً راهکار ارائه دهیم. بر اساس مشاهدات من در سال گذشته، ما در بین صرافی‌های ایرانی کمترین داون‌تایم را داشتیم.
البته بخش دیگر مشکلات داخلی نیستند. خود این صنعت هم چالش‌های بسیاری مثل ورشکستگی صرافی اف‌تی‌ایکس را داشته است. در کنار این مشکلات، با تحریم‌ها هم مواجه هستیم؛ یعنی مشکل ما فقط عدم رگولاتوری نیست، بلکه با مشکل تحریم از سمت کشورهای خارجی نیز مواجه‌ایم. در اصل ما از سه طرف داخل، خارج و خود صنعت تحت فشار قرار داریم.